რა არის ჩიას თესლი - ჯანმრთელობისთვის სასარგებლო პროდუქტი

ჩიას თესლი წარმოადგენს უძველეს საკვებ პროდუქტს, რომელიც ისტორიულად განსაკუთრებულ როლს თამაშობდა მაიასა და აცტეკების ცივილიზაციებში. ეს პატარა, მუქი ფერის თესლები იმდენად მნიშვნელოვანი იყო მათი კულტურისთვის, რომ ხშირად გამოიყენებოდა როგორც გადახდის საშუალება და მას "მეომრების საკვებს" უწოდებდნენ. ისტორიული ჩანაწერების თანახმად, აცტეკ მეომრებს მხოლოდ ერთი სუფრის კოვზი ჩიას თესლით შეეძლოთ მთელი დღის განმავლობაში ებრძოლათ.

თანამედროვე კვლევებმა დაადასტურა ჩიას თესლის განსაკუთრებული სასარგებლო თვისებები, რის გამოც ის დღეს "სუპერფუდების" კატეგორიას მიეკუთვნება. ეს პატარა თესლები შეიცავს ომეგა-3 ცხიმოვან მჟავებს (გრამზე უფრო მეტს, ვიდრე ორაგული), მაღალი ხარისხის ცილებს (100 გრამში 17 გრამი), უხსნად ბოჭკოებს (100 გრამში 34 გრამი) და ანტიოქსიდანტებს.

ჩიას თესლის ნუტრიციული შემადგენლობა განსაკუთრებით მდიდარია სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ვიტამინებითა და მინერალებით. ერთი უნცია (28 გრამი) ჩიას თესლი შეიცავს:

 - კალციუმის დღიური ნორმის 18%-ს
- მაგნიუმის დღიური ნორმის 30%-ს
- ფოსფორის დღიური ნორმის 27%-ს
- თუთიის დღიური ნორმის 15%-ს
- B ჯგუფის ვიტამინებს
- E ვიტამინს

განსაკუთრებით აღსანიშნავია, რომ ჩიას თესლს აქვს უნიკალური თვისება შთანთქოს სითხე საკუთარი წონის 10-12-ჯერ მეტი რაოდენობით, რაც ხელს უწყობს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ჯანმრთელობას და დანაყრების გრძნობის გახანგრძლივებას. ეს თვისება, კომბინირებული მის მაღალ საკვებ ღირებულებასთან, ხსნის თუ რატომ იყო ის ასეთი მნიშვნელოვანი უძველესი ცივილიზაციებისთვის და რატომ არის დღესაც ჯანსაღი კვების ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული კომპონენტი.

ვიტამინების მხრივ, ჩიას თესლი განსაკუთრებით მდიდარია B ჯგუფის ვიტამინებით: B1 (თიამინი), რომელიც მნიშვნელოვანია ნერვული სისტემის ჯანმრთელობისთვის; B3 (ნიაცინი), რომელიც ხელს უწყობს ენერგიის გამომუშავებას; და B9 (ფოლიუმის მჟავა), რომელიც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ორსული ქალებისთვის.

მინერალების თვალსაზრისით, ჩიას თესლი წარმოადგენს მნიშვნელოვან წყაროს შემდეგი ელემენტებისთვის:

საუ- სელენი - ანტიოქსიდანტური თვისებებით
- ფოსფორი - ძვლების და კბილების სიჯანსაღისთვის
- კალციუმი - რძის პროდუქტების ალტერნატიული წყარო
- მაგნიუმი - კუნთების და ნერვული სისტემის ფუნქციონირებისთვის

განსაკუთრებით აღსანიშნავია ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავების შემცველობა, რაც ჩიას თესლს აქცევს მცენარეული წარმოშობის ერთ-ერთ საუკეთესო წყაროდ ამ მნიშვნელოვანი ნუტრიენტისთვის, განსაკუთრებით მათთვის, ვინც არ მიირთმევს თევზს.

ჩიას თესლი გამოირჩევა მრავალმხრივი სასარგებლო თვისებებით, რაც მას განსაკუთრებით ღირებულ საკვებ პროდუქტად აქცევს. განვიხილოთ მისი ძირითადი სარგებელი ჯანმრთელობისთვის:

გულ-სისხლძარღვთა სისტემის გაძლიერება

ჩიას თესლში არსებული ომეგა-3 ცხიმოვანი მჟავები და ანტიოქსიდანტები მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს სისხლის მიმოქცევას. კვლევების თანახმად, დღიურად 2 სუფრის კოვზი ჩიას მოხმარება 30%-ით ამცირებს გულის დაავადებების რისკს. ჩიაში არსებული მაგნიუმი და კალიუმი კი ხელს უწყობს გულის კუნთის გაძლიერებას.

წნევისა და ქოლესტერინის კონტროლი

რეგულარული მოხმარებისას ჩიას თესლი ეხმარება ორგანიზმს არტერიული წნევის დარეგულირებაში. კლინიკური კვლევები აჩვენებს, რომ 12 კვირის განმავლობაში ჩიას მოხმარება საშუალოდ 6 ერთეულით ამცირებს სისტოლურ წნევას. ასევე, მასში არსებული უჯრედისი ეფექტურად ამცირებს "ცუდი" ქოლესტერინის (LDL) დონეს სისხლში.

საჭმლის მონელების გაუმჯობესება

ჩიას თესლი შეიცავს დიდი რაოდენობით ხსნად და უხსნად ბოჭკოებს (100 გრამში 34.4 გრამი), რაც ხელს უწყობს ჯანსაღი ნაწლავური მიკროფლორის ჩამოყალიბებას. ბოჭკოები ასევე აუმჯობესებს საჭმლის მონელების პროცესს და ამცირებს ყაბზობის რისკს. გარდა ამისა, ჩიას თესლი ხელს უწყობს სასარგებლო ბაქტერიების გამრავლებას ნაწლავებში.

ანტიდაბერებითი ეფექტი

 ჩიას თესლში არსებული ანტიოქსიდანტები, განსაკუთრებით კი ქუერცეტინი, კვერცეტინი და კემპფეროლი, ეფექტურად ებრძვიან თავისუფალ რადიკალებს და ანელებენ უჯრედების დაზიანებას. ეს პროცესი ხელს უწყობს უჯრედების სწრაფ რეგენერაციას და აფერხებს დაბერების პროცესს. კვლევები აჩვენებს, რომ ჩიას რეგულარული მოხმარება 20%-ით ამცირებს ნაადრევი დაბერების ნიშნების გამოვლენას.

ჩიას თესლის სწორად მოხმარება მნიშვნელოვანია მისი სასარგებლო თვისებების მაქსიმალურად ათვისებისთვის. ექსპერტების მიერ რეკომენდებული დღიური დოზა შეადგენს 2-4 ჩაის კოვზს (დაახლოებით 15-30 გრამს), რაც საკმარისია ორგანიზმის ძირითადი საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად.

მიღებამდე აუცილებელია ჩიას თესლის 30-40 წუთით ჩალბობა სითხეში, რადგან ამ დროის განმავლობაში თესლი შთანთქავს სითხეს და იქმნება ჟელესმაგვარი კონსისტენცია. საინტერესოა, რომ ჩიას თესლს შეუძლია საკუთარი წონის 10-12-ჯერ მეტი წყლის შეწოვა. სწორედ ეს თვისება ეხმარება მას საჭმლის მონელების პროცესის გაუმჯობესებაში.

მიუხედავად ჩიას თესლის მრავალი სასარგებლო თვისებისა, არსებობს გარკვეული უკუჩვენებები და გასათვალისწინებელი ფაქტორები მისი მოხმარებისას:

არტერიული წნევის პრობლემები

ჩიას თესლი ბუნებრივად ამცირებს არტერიულ წნევას, რაც სასარგებლოა ჰიპერტენზიის მქონე პაციენტებისთვის. თუმცა, იმ ადამიანებისთვის, ვისაც დაბალი არტერიული წნევა აქვთ (90/60 მმ.ვწყ.სვ-ზე ნაკლები), ჩიას თესლის მოხმარებამ შესაძლოა გამოიწვიოს წნევის კიდევ უფრო დაქვეითება, რაც თავბრუსხვევას და გულის წასვლასაც კი იწვევს.

ურთიერთქმედება მედიკამენტებთან

განსაკუთრებული სიფრთხილეა საჭირო იმ პირებისთვის, რომლებიც იღებენ სისხლის გამათხელებელ პრეპარატებს (მაგ. ვარფარინი, ასპირინი). ჩიას თესლი შეიცავს ომეგა-3 ცხიმოვან მჟავებს, რომლებსაც ასევე აქვთ სისხლის გათხელების ეფექტი. კვლევების თანახმად, ამ ორი ფაქტორის კომბინაციამ შეიძლება გაზარდოს სისხლდენის რისკი 20-30%-ით.

ორსულობა და ლაქტაცია

ორსული და მეძუძური ქალებისთვის აუცილებელია ექიმის კონსულტაცია ჩიას თესლის მოხმარებამდე. მიუხედავად იმისა, რომ ჩიას თესლი მდიდარია სასარგებლო ნივთიერებებით, მისი ზემოქმედება ნაყოფზე და დედის რძეზე სრულად შესწავლილი არ არის. უსაფრთხოების მიზნით, რეკომენდებულია დღიური დოზის შეზღუდვა 1-2 სუფრის კოვზამდე.

ალერგიული რეაქციები

დაახლოებით 1-2% ადამიანებისა შეიძლება აღენიშნებოდეს ალერგიული რეაქცია ჩიას თესლზე. განსაკუთრებით ფრთხილად უნდა იყვნენ ის პირები, რომლებსაც აქვთ ალერგია სხვა თესლოვან ან კაკლოვნ პროდუქტებზე. ალერგიული რეაქციის სიმპტომები შეიძლება მოიცავდეს:

- კანის გამონაყარს
- ქავილს
- სუნთქვის გაძნელებას
- კუჭ-ნაწლავის პრობლემებს

სასურველია, პირველად მოხმარებისას დაიწყოთ მცირე რაოდენობით (1/2 ჩაის კოვზი) და თანდათანობით გაზარდოთ დოზა, ორგანიზმის რეაქციის დაკვირვების შემდეგ.

მნიშვნელოვანია თანდათანობითი მიღების პრინციპი - დაიწყეთ დღეში 1 ჩაის კოვზით (დაახლოებით 5 გრამი) და 2-3 კვირის განმავლობაში თანდათან გაზარდეთ დოზა სასურველ რაოდენობამდე (მაქსიმუმ 15 გრამამდე დღეში). ეს საშუალებას მისცემს თქვენს საჭმლის მომნელებელ სისტემას ადაპტირდეს მაღალი ბოჭკოვანების შემცველ პროდუქტთან.

პროდუქტის შეძენისას განსაკუთრებული ყურადღება მიაქციეთ შეფუთვას და წარმომავლობის ქვეყანას. ხარისხიანი ჩიას თესლი უნდა იყოს ერთგვაროვანი, მოგრძო ფორმის და ჰქონდეს მქრქალი ნაცრისფერი-მოშავო შეფერილობა. კვლევები აჩვენებს, რომ სწორად შენახვის პირობებში ჩიას თესლი ინარჩუნებს თავის სასარგებლო თვისებებს 2-3 წლის განმავლობაში, თუმცა რეკომენდებულია მისი გამოყენება შეძენიდან 1 წლის განმავლობაში საუკეთესო კვებითი ღირებულების მისაღებად.