ზეითუნის ზეთი - ყველაფერი რაც უნდა ვიცოდეთ

კულინარიის უსაზღვრო სამყაროში ცოტა თუ მოიძებნება ისეთი მდიდარი ისტორიის, საუცხოო გემოსა და მრავალგვარი დანიშნულების ინგრედიენტი, როგორიც ზეითუნის ზეთი გახლავთ. ჰომეროსის მიერ “თხევად ოქროდ” წოდებული ნივთიერება უკვე ასწლეულებია ხმელთაშუაზღვისპირული კულტურის ქვაკუთხედად მიიჩნევა, არამარტო არაჩვეულებრივი არომატისა და ორგანიზმისთვის მოტანილი სარგებლის, არამედ კულტურული და ისტორიული დატვირთვის გამოც.  

ევროპროდუქტის მაღაზიათა ქსელში გარდა იმისა, რომ ოჯახისათვის საჭირო პროდუქტების - მათ შორის სპეციფიკური დანიშნულების ულაქტოზო რძე - შეძენას შეძლებთ, ასევე აქ ზეითუნის ზეთის ფართო არჩევანიც დაგხვდებათ.

ზეითუნის ზეთის წარმოება ზეთისხილის ხიდან იწყება - მწიფე ნაყოფი იკრიფება, ირეცხება და გაურჩევლად იცეხვება. მიღებული ბლანტი მასა ქსოვილის დისკებზე თავსდება და ჰიდრავლიკური წნეხის მეშვეობით იწურება. შედეგად გამოყოფილი გაუფილტრავი სითხე აყველაზე არომატული და ღირებულია - ამ კონდიციის პროდუქტის გასასინჯად, სამწუხაროდ,  მხოლოდ ესპანეთის ანდა საბერძნეთის ფერმებსა თუ ქარხნებშია შესაძლებელი, თუმცა ევროპროდუქტში მაღალი ხარისხის ცივი დაწურვის ზეითუნის ზეთის შეძენა შეგიძლიათ, რომელიც, როგორც სახელი გვეუბნება, “ცივად” ანუ გახურებისა და ქიმიური დანამატების გარეშეა მიღებული, ამიტომ პროდუქტს თავისთვის დამახასიათებელი ვიტამინები და მინერალები შენარჩუნებული აქვს.

ზეთის სახეობები განსხვავდება დამზადების წესით და გამოყენებული პროდუქტებით, თითოულ მათგანს სასარგებლო და მავნე თვისებები აქვს. კონკრეტულად ზეითუნის ზეთს რამდენიმე ფორმის მიღება შეუძლია, და თითოეული მათგანს სხვადასხვა დატვირთვა ენიჭება როგორც სამზარეულოში, ისე სამკურნალოდ.

ექსტრა ვირჯინი - extra virgin ზეითუნის ზეთი გამოირჩევა ავთენტური, მდიდარი გემოთი, რომელიც მხოლოდ ცივი დაწურვის მეთოდით მიიღწევა. ასე ის ინარჩუნებს ყველა სასარგებლო თვისებას, ძლიერ არომატსა და მჟავიანობის დაბალ დონეს, რაც ნიშნავს, რომ ცივი დაწურვის ეს პროდუქტი შესაწვავად არ გამოიყენება. ის საუკეთესოა უმად,  სალათებსა და სოუსებში გამოსაყენებლად, მაგალითად, ძმრის დამატებით საუცხოო საკმაზს მიიღებთ. ისევე როგორც, რაც უნდა გასაკვირი გეჩვენოთ, პირდაპირ დასალევად.  

რაფინირებული ზეთი არის სახეობა, რომელიც სპეციფიკურ საწარმოო პროცესს გადის, რაც მექანიკური და ქიმიური მეთოდების ერთობლიობით წყლისა და მყარი ნივთიერებებისაგან განცალკევებას გულისხმობს. რაფინირებული ხშირად გამოიყენება, როგორც ბაზა სხვა სახეობებთან შესარევად. რაფინირებული ზეთი მაღალ ტემპერატურაზე თავისუფლად გამოიყენება, ამიტომ ხორცის შეწვას ნამდვილად შეძლებთ. აღსანიშნავია, რომ რაფინირებული შენახვის თვალსაზრისით, უფრო ხანგრძლივ ვადაზეა გათვლილი, ვიდრე ექსტრა ვირჯინი.

ჯანსაღი გემოსა და სასარგებლო კომპონენტების შენარჩუნებისთვის საჭიროა ვიცოდეთ ზეითუნის ზეთის შენახვა და მისი სწორი გამოყენება. 

• გაუხსნელი ბოთლი წარმოებიდან 18 თვის მანძილზე ინახება, გახსნიდან კი უმჯობესია პროდუქტი 3 თვის განმავლობაში მოიხმაროთ;
• გაითვალისწინეთ, რომ ზეითუნის ზეთი სინათლის მიმართ მეტად მგრძნობიარეა. ინტენსიურმა შუქმა შესაძლოა მისი დეგრადაცია და ხარისხის დაქვეითება გამოიწვიოს. სწორედ ამიტომ, მის შესანახად მუქი მინის ან თუნუქის ბოთლი შეარჩიეთ;
• რაც უნდა მოსახერხებელი იყოს, კარგი იქნება თუ ზეითუნის ზეთს ქურისა და ღუმელისგან მოშორებით, ბნელ და გრილ კარადაში შეინახავთ რათა მაქსიმალურად შენარჩუნდეს მისი სასარგებლო თვისებები. გახსოვდეთ, რომ იდეალურად 14-დან 21°C-მდე ტემპერატურაზე ინახება ;
• მასზე ჰაერის ზემოქმედებამ შესაძლოა ჟანგვითი პროცესები გააქტიუროს, რაც, თავის მხრივ, გემოსა და კვებით ღირებულებას დააქვეითებს. ამისაგან თავის დასაცავად, ყოველი გამოყენების შემდეგ მჭიდროდ დახურეთ ბოთლი.

ზეითუნის ზეთი ფართოდ აღიარებული ბუნებრივი პროდუქტია, რომელსაც ჯანმრთელობისათვის უამრავი სარგებელი მოაქვს. სხვადასხვა ტიპის ზეთს განსხვავებული სარგებელი მოაქვს ჩვენი ჯანმრთელობისთვის, მაგალითად ზეითუნის ზეთი სასარგებლო თვისებებით განსხვავდება წიპწის ზეთისგან, თუ გაიტერესებთ რა სარგებელი მოაქვს წიპწის ზეთს ინფორმაციას ჩვენს ბლოგებში  იპოვი. მისი ეს ხასიათი მონოუჯერ ცხიმებს, ანტიოქსიდანტებს, ვიტამინებსა და სხვა ბიოაქტიურ ნივთიერებებს მიეწერება. მართალია  მზესუმზირას ზეთთან შედარებით, ზეითუნის ზეთის ფასი დაბალი არ არის, თუმცა მისი უპირატესობები ამ შენაძენს მეტად ღირებულს ხდის.

ზეითუნის ზეთის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი სარგებელი გულ-სისხლძარღვთა სისტემაზე დადებითი გავლენაა.  მონოუჯერი ცხიმების, განსაკუთრებით კი ოლეინის მჟავის მაღალი შემცველობა მავნებელი ქოლესტერინის (LDL) დონის შემცირებას უწყობს ხელს. შედეგად კი გულის დაავადებებისა და ინსულტის რიკები საგრძნობლად მცირდება;

ზეთი მნიშვნელოვან ნაერთს, ოლეუროპინს შეიცავს, რომელიც ძვლის სიმკვრივის გაზრდასა და მის ჯანმრთელობას მნიშვნელოვნად ეხმარება.  ზეითუნის ზეთის გამოყენება განსაკუთრებულად სასარგებლო შესაძლოა ოსტეოპოროზის პროფილაქტიკისათვის იყოს.

მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ მიუხედავად მისი უამრავი სასარგებლო თვისებისა, ზომიერება მაინც მნიშვნელოვანია.  ზეითუნის ზეთის ჩართვა დაბალანსებულ, ბოსტნეულით გაჯერებულ დღის რაციონში გონივრული მიდგომაა მისი უპირატესობების შესათვისებლად.

და ბოლოს, თუკი ზეითუნის ზეთის ყიდვა გადაწყვიტე, გახსოვდეთ, რომ მას თქვენს სახლთან ახლოს მდებარე ევროპროდუქტის მაღაზიაში აუცილებლად იპოვით.