ძმარი ათასწლეულებია ადამიანის კვების ნაწილია, მაგრამ ბევრმა არ იცის, რით განსხვავდება ხარისხიანი პროდუქტი ჩვეულებრივისგან. „ევროპროდუქტის" თაროებზე ღვინისა და ვაშლის ძმრის ათეულობით სახეობას ნახავთ - ზოგი ტრადიციული მეთოდებით მზადდება და თვეების განმავლობაში ძველდება, ზოგი კი ინდუსტრიულად, რამდენიმე დღეში მიიღება.

ამ ბლოგში ვისაუბრებთ ძმრის წარმოების მეთოდებზე და იმაზე, როგორ ავარჩიოთ ხარისხიანი პროდუქტი. განვიხილავთ ღვინისა და ვაშლის ძმრის თავისებურებებს, ეტიკეტზე მითითებული ინფორმაციის მნიშვნელობას და პროდუქტის გამოყენებას ქართულ სამზარეულოში.

ძმარი ორმაგი ფერმენტაციის შედეგად მიიღება. პირველ ეტაპზე საფუარი ხილის შაქარს ალკოჰოლად გარდაქმნის - ყურძნიდან ღვინო მიიღება, ვაშლიდან კი სიდრი. მეორე ეტაპზე განსაკუთრებული ბაქტერიები, რომლებსაც Acetobacter ჰქვია, ალკოჰოლს ძმარმჟავად გარდაქმნის. ეს ნაერთი კი ძმარს დამახასიათებელ სიმჟავეს აძლევს. 

პროდუქტის ხარისხს წარმოების მეთოდი განსაზღვრავს. ძმარი ტრადიციულად ორლეანის მეთოდით მზადდება, რომელსაც სახელი საფრანგეთის ქალაქის პატივსაცემად ეწოდა. ძმარი ხის კასრში 1-3 თვის განმავლობაში მზადდება. კასრი ბოლომდე არ ივსება, მასში ჟანგბადისათვის სივრცეს ტოვებენ. სითხეში გააქტიურებული ბაქტერიები ზედაპირზე ჟელესებრ აპკს წარმოქმნის, რომელსაც ძმრის დედას ეძახიან. ჟელესებრი აპკი ალკოჰოლს მჟავად გარდაქმნის. ეს პროცესი ძალიან ნელა მიმდინარეობს, რის გამოც ძმარი განსაკუთრებულ არომატს ინარჩუნებს. 

ინდუსტრიული მეთოდით კი ძმარი 24-48 საათში მზადდება. უზარმაზარ ფოლადის რეზერვუარებში მუდმივად ტუმბავენ ჰაერს. მაღალი ტემპერატურა და ინტენსიური აერაცია პროცესს აჩქარებს, თუმცა არომატი ისეთი სახასიათო არ არის, როგორც ტრადიციული მეთოდით დამზადებისას. 

ღვინის ძმრის ხარისხი ყურძნის ჯიშით განისაზღვრება. კაბერნე სოვინიონისგან მძაფრი ძმარი მიიღება, რომელიც ხორცის კერძებს უხდება. პინო ნუარისგან უფრო დელიკატური გემოს პროდუქტი მზადდება, რომელიც იდეალურია თევზისა და ზღვის პროდუქტებისთვის.

აღსანიშნავია ისიც, რომ ღვინის ძმარი თავდაპირველი ღვინის პოლიფენოლური შემადგენლობის 73%-ს ინარჩუნებს. პოლიფენოლები ყურძნის კანში და წიპწებში არსებული ანტიოქსიდანტური ნაერთებია, რომლებიც ღვინოს ფერს, გემოსა და სტრუქტურას აძლევს. ეს ნივთიერებები ანთების საწინააღმდეგო თვისებებით გამოირჩევა და გულ-სისხლძარღვთა სისტემისთვის სასარგებლოა. როცა მაღალი ხარისხის ღვინო ძმრად გარდაიქმნება, ეს სასარგებლო ნაერთები დიდწილად ნარჩუნდება.

წითელი ღვინის ძმარი უფრო მძაფრია და ტანინებით არის მდიდარი. ტანინები მწარე გემოს მქონე ნაერთებია, რომლებიც ყურძნის კანსა და წიპწებში გვხვდება. ისინი ძმარს მდიდარ გემოს აძლევს და იდეალურს ხდის მარინადებისა და ხორცის კერძებისთვის. თეთრი ღვინის ძმარი მსუბუქია და მასში ხილის ნოტები იგრძნობა. ის შესანიშნავია სალათებისა და თევზის კერძებისთვის.

ხარისხიანი ვაშლის ძმრის დასამზადებლად მწარმოებლები ვაშლის 3-4 სხვადასხვა ჯიშს იყენებენ. ტკბილი ჯიშები დუღილისათვის საჭირო შაქარს წარმოქმნის, მჟავე სიმძაფრეს მატებს, ოდნავ მომწკლარტო სახეობები კი საბოლოო პროდუქტი სტურუქტურას ქმნის და ფერს ანიჭებს. 

ორლეანის მეთოდით დამზადებული ვაშლის ძმარი ინარჩუნებს ხილის ბუნებრივ არომატს. პროცესი რამდენიმე თვეს გრძელდება და შედეგად მიიღება ძმარი, რომელსაც აქვს ვაშლის ნაზი ნოტები. ინდუსტრიული მეთოდით დამზადებულ ძმარს კი მკვეთრი, ერთგვაროვანი სიმჟავე აქვს და ხილის არომატი თითქმის არ ემჩნევა.

ვაშლის ძმარი კარგად ეხამება ღორის ხორცს, ფრინველსა და ზღვის პროდუქტებს. სალათის დრესინგებში ის ზეითუნის ზეთთან და მდოგვთან შერევით გამოიყენება.

კვლევებით დასტურდება, რომ 1-2 სუფრის კოვზი ძმარი ნახშირწყლებით მდიდარ საკვებთან ერთად სისხლში შაქრის დონის აწევას 20-30%-ით ამცირებს. ეს ინსულინის მიმართ მგრძნობელობის გაუმჯობესებით აიხსნება.

გასათვალისწინებელია უსაფრთხოების ზომებიც. გაუზავებელი ძმრის პირდაპირ დალევამ შეიძლება სერიოზულად დააზიანოს კბილის ემალი და გააღიზიანოს საყლაპავი მილი, ამიტომ, მაღალი კონცენტრაციის ძმარი ყოველთვის გააზავეთ წყალში

ძმარი ქართული სამზარეულოს განუყოფელი ნაწილია. ფხალში ძმარი ამცირებს ნიგვზის ცხიმიანობას და კერძს უფრო მსუბუქს ხდის. ინდუსტრიული ძმარი ხშირად ფარავს მწვანილისა და ბოსტნეულის გემოს, ხოლო ქართული ყურძნის, რქაწითელის ან ქისის ძმარი კერძს დამატებით არომატებს მატებს.

მწვადის მარინადებში ე.წ ბასთურმაში ძმარი ყოველთვის გამოიყენება. საფერავის ღვინის ძმარი ხორცს არბილებს და ხილის ნოტებს სძენს. წითელი ღვინის ძმარი საქონლის ხორცს უხდება, თეთრი - ფრინველს, ვაშლის ძმარი კი ღორის ხორცისთვისაა იდეალური ოსტრსა და სხვა ცხარე კერძებში ძმარი აუცილებელი ინგრედიენტია. ის სიმჟავესთან ერთად, ხორცის გემოსაც უფრო გამოკვეთს. ტრადიციულ რეცეპტებში ხშირად ღვინის ძმარს იყენებენ, თუმცა ვაშლის ძმარიც კარგ შედეგს იძლევა.

ეტიკეტზე მჟავიანობის პროცენტი მხოლოდ ძმარმჟავას კონცენტრაციაზე მიუთითებს და არაფერს ამბობს ხარისხზე ან წარმოების მეთოდზე. ყურადღება სხვა დეტალებს უნდა მიაქციოთ.

ღვინის ძმრის შერჩევისას დააკვირდით, აწერია თუ არა ყურძნის კონკრეტული ჯიში. თუ ეტიკეტზე მხოლოდ „წითელი ღვინის ძმარი" წერია, ეს ჩვეულებრივი ინდუსტრიული პროდუქტია. კაბერნე სოვინიონის, პინო ნუარის ან რისლინგის ძმრები უფრო კომპლექსური გემოთი გამოირჩევა და თავდაპირველი ღვინის მახასიათებლებს ინარჩუნებს.

ვაშლის ძმრის შემთხვევაში ტერმინები raw, unfiltered და unpasteurized ხარისხის მაჩვენებელია. ასეთ ძმარს არ გაუვლია მაღალტემპერატურული დამუშავება და ინარჩუნებს სასარგებლო ნივთიერებებს.

ბალზამიკოს ძმრის შერჩევისას განსაკუთრებული სიფრთხილეა საჭირო. ავთენტურ ბალზამიკოს D.O.P. (დაცული ადგილწარმოშობის დასახელება) ნიშანი აქვს. ის მხოლოდ მოხარშული ყურძნის წვენისგან უნდა იყოს დამზადებული და  ხის კასრში მინიმუმ 12 წლიანი დაძველება უნდა ჰქონდეს გავლილი. ასეთი ძმრის ფასი ძალიან მაღალია, ამიტომ ეცადეთ კარგი ხარისხის ინდუსტრიული პროდუქტი შეიძინოთ.

ძმარი მაღალი მჟავიანობის გამო თეორიულად არასდროს ფუჭდება, რადგან ბაქტერიები მჟავე გარემოში ვერ ვითარდებიან. მაგრამ არასწორმა შენახვამ შეიძლება მისი ხარისხი დააქვეითოს.

მზის სხივები ქიმიურ რეაქციებს იწვევს, რომლებიც შლის არომატულ ნაერთებს შლის და ფერს უცვლის პროდუქტს. ამიტომ ძმარი დახურულ კარადაში შეინახეთ.

მაღალი ტემპერატურა აჩქარებს ქიმიურ რეაქციებს და პროდუქტს გემოს უფუჭებს, ამის გამო მას ნუ განათავსებთ გაზქურასთან ახლოს. ბოთლს ყოველთვის მჭიდროდ დაახურეთ თავსახური, ჟანგბადთან ხანგრძლივი კონტაქტი დაჟანგვას და არომატების გაქრობას იწვევს.

„ევროპროდუქტში" ძმრის ფართო არჩევანია წარმოდგენილი. ბალზამიკოს ძმრის რამდენიმე სახეობას გთავაზობთ - კლასიკური, ორგანული და ტრუფელით გამდიდრებული ვერსიები. თითოეული განსხვავებულ გემოსა და არომატს იძლევა.

ვაშლის ძმარი იდეალურია სალათების დრესინგებისა და მარინადებისთვის. ღვინის ძმარი კლასიკური არჩევანია ქართული და ევროპული კერძებისთვის. ჟოლოს ძმარი კი სალათებს ხილის ნაზ არომატს მატებს.

შემდეგ ჯერზე, როცა „ევროპროდუქტის" ონლაინ მაღაზიას ან ფილიალს ესტუმრებით ყურადღება მიაქციეთ ღვინისა და ვაშლის ძმრის არჩევანს. შეამოწმეთ ეტიკეტები და შეარჩიეთ ხარისხიანი პროდუქტი. კარგი ძმარი თქვენს საყვარელ კერძებს უფრო გემრიელს გახდის.